Skocz do zawartości

Groszowe sprawy


Cortazar

Rekomendowane odpowiedzi

Bardzo krótka i obrazowa historia grosza polskiego na przestrzeni wieków:

 

Po czasach denarów i brakteatów Kazimierz III Wielki robi reformę monetarną i na wzór czeskiego grosza praskiego wprowadza do obiegu grosza polskiego.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Grosz_krakowski

 

Monety warte były tyle ile rzeczywiście było kruszcu w danej monecie, w przypadku grosza - srebra. A tak wyglądał wtedy podział:

  • 1 grosz (3,1 – 3,2 grama srebra) = 2 kwartniki (1,5 – 1,6 grama)
  • 1 kwartnik = 2 ćwierćgrosze (0,75 grama)
  • 1 ćwierćgrosz = 4 denary
  • 1 denar = 2 obole.

 

Następnie na ziemiach polskich bite były monety półgroszowe czyli kwartniki:

https://pl.wikipedia.org/wiki/Półgrosz

 

Po reformach rozpoczętych przez Zygmunta I Starego grosz stał się na dobre monetą przeznaczoną do handlu wewnętrznego i z czasem coraz bardziej się dewaluował kosztem talarów i ortów. W obiegu poza monetami 1 groszowymi można było spotkać trojaki, czyli 3 grosze, szóstaki czyli 6 groszy, a także półtoraki.

 

Pojawia się również 'złotówka' w następującej relacji:

1 złoty polski obrachunkowy = 5 szóstaków = 10 trojaków = 30 groszy = 60 półgroszy = 90 szelągów (pruskich) = 180 ternarów (koronnych) = 540 denarów.

 

Pod koniec panowania Jana II Kazimierza srebrna jednozłotówka 'zmienia' się w tzw. Tymfa aby w 1717r. nabrać oficjalnej relacji:

1 tymf = 3 szóstaki = 6 trojaków = 38 groszy = 114 szelągów-boratynków.

 

Pojawiają się pierwsze grosze miedziane. August III wybił takich około 50mln.

 

Kolejna reforma monetarna przeprowadzona przez Stanisława Augusta Poniatowskiego jeszcze bardziej dewaluuje grosza. Jego nazwa na dobre już określa jego status jako monety miedzianej. W obiegu krążą miedziane trojaki, grosze, półgrosze oraz szelągi.

 

Ponadto nadal występują także grosze srebrne zwane jednak 'ćwierćzłotkami' lub 'półzłotkami' (2 grosze srebrne) gdyż na jedną złotówkę przypada już tylko 4 grosze srebrne czyli 30 groszy miedzianych.

 

W 1787r. srebrny grosz zostaje zastąpiony 10-cio groszówką o jeszcze bardziej zmniejszonej zawartości srebra.

 

W czasie insurekcji kościuszkowskiej pojawiają się grosze papierowe zastępujące 5 i 10 groszy miedzianych.

 

Epoka napoleońska oraz czasy rozbiorowe to kolejny spadek zawartości srebra w monetach 5 i 10 groszowych, ponadto w obiegu występują miedziane trojaki, grosze i półgrosze. 1 złoty = 30 groszy.

https://pl.wikipedia.org/wiki/10_groszy_(1812–1813)

 

Po latach systemów monetarnych uzależnionych od przynależności do poszczególnych zaborców, w roku 1919 ponownie pojawia się grosz, tym razem w podziale przyjętym przez Niemcy, po ich zjednoczeniu w 1871, w relacji 1 złoty = 100 groszy (początkowo zamiast złotego miał być lech). Pojawiają się niklowe 10, 20 i 50 groszy oraz brązowe 1, 2 i 5 groszy.

 

Czasy powojenne to już pewnie większość pamięta: 1, 2, 5, 10, 20, 50 groszy z aluminium. Po denominacji mamy 1, 2, 5 groszy z mosiądzu oraz 10, 20 i 50 z miedzioniklu.

 

Czy kolejna reforma przyniesie nam grosze jedynie na ekranie monitora? Zobaczymy, a tymczasem tutaj wklejam audiowizualną krótką historię grosza polskiego:

 

 

 

 


 

 

 

 

  • Like 9
  • Dzięki 2
Odnośnik do komentarza
Udostępnij na innych stronach

Ach, łezka się w oku kręci ;)

Dzisiaj, w dobie swawoli banków centralnych kręcących walutę z powietrza, żadne srebro niepotrzebne.

Mogą sobie kupować wszelkie dobra czy przedsiębiorstwa po koszcie zero bo za chwilę nawet papier i farba będą niepotrzebne. 

Więc technicznie, drukarze-banksterzy, są właścicielami wszystkiego. A my se zapierdzielamy w pocie czoła, za ochłapy, na ich dobrobyt. 

  • Like 7
Odnośnik do komentarza
Udostępnij na innych stronach

9 minut temu, Rnext napisał:

Ach, łezka się w oku kręci

Mi to się bardziej nogi uginają trzymając taki kawałek historii w rękach. A gdzie tu do talarów, dukatów czy innych portugałów. Dobrze, że nie jestem kobietą bo kto wie co by spomiędzy nich mogło wypływać... Chociaż kto wie czy dobrze? :D

Odnośnik do komentarza
Udostępnij na innych stronach

1 minutę temu, Cortazar napisał:

Mi to się bardziej nogi uginają trzymając taki kawałek historii w rękach.

No jest kop z wrażenia. Sam od dziecka pasjonowałem się numizmatyką. Zawsze trzymając takie cudo zastanawiałem się nad historiami ludzkich rąk przez które przeszedł ten kawałek metalu. 

Tyle że trochę mi przeszło. A raczej się zmieniło ;) Ale parę klaserów zostało.

  • Like 2
Odnośnik do komentarza
Udostępnij na innych stronach

Super wiedza. Widać że autor wie o czym mówi. Temat mi był zupełnie nieznany. 

Pięknie obrazuje to dewaluacje waluty na przestrzeni wieków. Uważałem to tylko za problem ostatniego stulecia, chociaż słyszałem komentarze o coraz mniejszej zawartości kruszcu w monetach już w czasach Imperium Romanum

Anyway - Dzięki za wideo!

 

PS. Jeżeli tak jak mnie ten temat zainteresował, to polecam także polubić lub skomentować oryginalny film autora na YT. Wspieramy dzięki temu pracę tychże ludzi, oraz pomagamy szerzyć ciekawą wiedzę wśród społeczeństwa.

  • Like 1
Odnośnik do komentarza
Udostępnij na innych stronach

@Piotr Pielgrzym

Główną przyczyną obniżania zawartości srebra w monetach były wszelkiego rodzaju wojny i co za tym szło niestabilność gospodarcza. Król oraz państwo dbało jedynie o własny skarb i utrzymanie wojska a to kosztowało. Handel w czasie wojny był ograniczony więc najlepiej i najszybciej było okradać własnych obywateli poprzez różnego rodzaju reformy pieniężne.

 

Jak widać na przestrzeni wieków wojny się opłacały władcom. Można było skutecznie okradać własnych ludzi w imię walki o wolność narodu i te pe. Widać to także w historii współczesnej. Reforma Grabskiego, lata powojenne, denominacja z lat 90-tych, no i prawdopodobnie rok 2020 i koronawirus jako czynnik wojenny pozwolą współczesnym władcom sięgnąć po nasze ciężko zarobione pieniądze.

 

Żeby nie było... robią to wszystkie kraje, a raczej ich władcy a nie tylko w Polsce.

  • Like 1
Odnośnik do komentarza
Udostępnij na innych stronach

11 godzin temu, Cortazar napisał:

wzór czeskiego grosza praskiego

W Europe środkowej w tamtych czasach to był swego rodzaju ''dolar amerykański''.

 

@CortazarDobry temat. 

 

 

10 godzin temu, Cortazar napisał:

. A gdzie tu do talarów, dukatów czy innych portugałów

A Floreny to gdzie?:).

@CortazarWedług mnie monety w ''kruszcu'' zostały wyparte przez rozwój handlu. Łatwiej przewieść kilka papierków niż tonę np.srebra w monetach. Tak czy siak czekam na dalsze ciekawostki ze świata ''groszy''

Edytowane przez Baca1980
  • Like 1
Odnośnik do komentarza
Udostępnij na innych stronach

Godzinę temu, Baca1980 napisał:

A Floreny to gdzie?:).

Ano we Florencji. :D

A z tym handlem to całkiem możliwe. Nawet papierowe pieniądze mogą stanowić problem jak ma się ich za dużo.

 

Historia waluty jest zbyt obszerna żeby w prosty i przystępny sposób pokazać całość zagadnienia. Trzeba to porcjować i dawkować a na końcu może uda się załapać jakiś wspólny mianownik.

 

Dobry żart tymfa wart... Może nad tym tematem pochylę się następnym razem.

 

Dzięki wszystkim za dobry oddźwięk tematu. :)

 

 

Odnośnik do komentarza
Udostępnij na innych stronach

  • 4 miesiące temu...
W dniu 3.04.2020 o 12:18, Rnext napisał:

Zawsze trzymając takie cudo zastanawiałem się nad historiami ludzkich rąk przez które przeszedł ten kawałek metalu. 

No to proszę bardzo, tu można podążyć śladem rzymskiego sesterca   podróżując po Cesarstwie Rzymskim.

 

W dniu 3.04.2020 o 22:24, Baca1980 napisał:

Tak czy siak czekam na dalsze ciekawostki ze świata ''groszy'

Proszę bardzo.

 

Z czasów przed Euro 'grosz' poza Polską występował jeszcze tylko w Austrii. Należało uzbierać takich 100 żeby mieć szylinga.

Co ciekawe szyling, jakby nie pisać to łaciński solid (solidus, wprowadzony na arenę dziejową przez samego Konstantyna I Wielkiego, a karierę również zaczynał jako duża srebrna moneta) czy też polski szeląg, albo jak kto woli 'boratynka' z czasów Jana II Kazimierza, symbol upadku, korupcji i defraudacji pieniądza w Rzeczypospolitej. Wtedy też mieli rozmach a po akcjach podawali się do dymisji (król abdykował w 1668r.), naprodukowano tego tyle, że do dziś można znaleźć to w ogródku jak się trochę pokopie, odmian i rodzajów co niemiara a więc całkiem fajny temat do zbierania.

 

Ale wracając do grosza... nie jest, ani nie był to wymysł polski. Grosz to po prostu duża, gruba moneta srebrna, która miała zastąpić w sakiewkach wielość drobniejszych monet i być stosowana do większych (grubszych) transakcji. Jako jedną z pierwszych takowych można uznać grecką tetradrachmę z VI w. p.n.e.

https://cdtracker.co.pl/sites/default/files/inline-images/grecka_drachma_sowa_0.jpg

 

Później w Rzymie duża srebrna moneta przyjęła postać denara dewaluując się z czasem z 4,55 grama czystego srebra w okolicach 215 r. p.n.e. do o połowę lżejszego miedzianego (2-3% srebra) badziewia w III w. n.e.

 

Upadek Zachodniego Cesarstwa Rzymskiego to także upadek monety srebrnej w Europie. Można ją co prawda spotkać ale bite są one na wschodzie, w państwie Sassanidów - drachmy, a następnie arabskie dirhemy z dynastii Omajadów, Abbasydów i Samanidów, które przez długi czas utrzymują standard grubej monety srebrnej.

 

Grubą monetę srebrną bije też bogate Wschodnie Cesarstwo zwane Bizantyjskim. Zaczyna się w VII wieku od hexagrammów o wadze niewiele większej niż 2 gramy a kończy na asprach i basilikonach, które z czasem oczywiście się dewaluują i zawierają coraz mniej srebra. Takie jak poniżej na zdjęciu lub podobne bito aż do upadku Bizancjum w XV wieku.

 

400px-Venezia_Matapan_1328_1910332.jpg

 

Także do XII wieku w Europie panowały srebrne arabskie dirhemy i bizantyjskie basilikony (pomijam miedziaki i monety złote)

gdyż tam właśnie było centrum ówczesnego handlu.

 

Europejskie mennictwo budzi się dopiero w czasach wypraw krzyżowych. Powszechne denary w końcu mają swoich następców w postaci grosso multiplo. A wszystko zaczęło się w Genui w 1139, kiedy to zaczęto wybijać denara o wartości równej czterem dotychczasowym, później sześciu dotychczasowym, a następnie ich wielokrotnościom.

 

lj6tD13R6kzOqveNKaKeWxnwZ4-b61UJyPUYNEtD

Grosso multiplo o wadze 5,59 g. Kawał solidnego srebra.

Cytat

Monecie Genui nie nadano żadnej oficjalnej nowej nazwy. Z biegiem czasu zaczęto ją jednak określać potocznie mianem denara grubego – po łacinie: denarii grossi, potem mówiono po łacinie grossus, albo po włosku grosso – gruby, duży, czyli – grosz.

I niech ten cytat z książki 'Dzieje grosza i złotego' będzie dopełnieniem początków 'grosza'.

 

Pierwszy oficjalny podział grosza na 12 denarów pojawił się w 1189 roku we Florencji i nazywany był florenem a ważył ok 1,8 grama. Dopiero gdy Florencja zaczęła bić monety złote nazwa floren przeszła właśnie na nie zostawiając nazwę grosz dla grubej monety srebrnej o wadze powyżej 1 grama. Jeszcze do końca XII i w XIII wieku grosze biją prawie wszystkie włoskie miasta z prawami menniczymi.

 

Następnie na pierwszy plan wysuwa się Wenecja i jej nieprzebrane zasoby srebra (zrabowane z Konstantynopola w 1204 roku podczas 'nieudanej' wyprawy krzyżowej). Poniżej wenecki grosz zwany potocznie matapanem. 2,18 g i 98,5% srebra.

 

300px-Venice_Doge_Antonio_Venier_matapan

 

Weneckie grosze nabierają rozpędu i doczekują się naśladownictwa w mennictwie Serbii i Bułgarii a także w Republice Ragusy gdzie w okolicy Dubrownika odkryto nowe pokłady srebra. Serbia zaczyna w 1272 roku od groszy ważących powyżej dwa gramy by skończyć w 1335 z wagą 1,19 g. Bułgaria w czasach Władysława Łokietka bije grosze o wadze 1,37 g. Sam Łokietek natomiast groszy nie bije, bije je natomiast Jan Luksemburski, król Czech i tytularny król Polski w latach 1310-1335. Czy to zatem jemu czy może dopiero wielkiemu Kazimierzowi zawdzięczamy grubą polską monetę srebrną? Zanim do tego dojdę muszę się przespać a następnie omówić grosze turońskie, angielskie groaty, ich naśladownictwa niderlandzkie, hiszpańskie, irlandzkie, cesarskie, węgierskie, i dopiero grosze praskie, które tak naprawdę stanowiły podstawę systemu monetarnego na ziemiach polskich jeszcze przez wiele długich lat. Dopiero w 1526 coś się u nas z tymi groszami ruszyło ale to już było pozamiatane, zdewaluowane i warte zupełnie co innego.

 

c64d19fa4da4b594a205ae4a1e2f

 

Grosz Jana Luksemburskiego

  • Dzięki 1
Odnośnik do komentarza
Udostępnij na innych stronach

×
×
  • Dodaj nową pozycję...

Powiadomienie o plikach cookie

Umieściliśmy na Twoim urządzeniu pliki cookie, aby pomóc Ci usprawnić przeglądanie strony. Możesz dostosować ustawienia plików cookie, w przeciwnym wypadku zakładamy, że wyrażasz na to zgodę.