Ekonomia behawioralna

[Enemy]

Nie samą Austriacką Szkołą Ekonomii człowiek żyje, dziś będzie trochę o czymś innym. A mianowicie o ekonomii behawioralnej:

https://pl.wikipedia.org/wiki/Ekonomia_behawioralna

 

Jest to dziedzina z pogranicza ekonomii, psychologii oraz socjologii. W rzeczywistości, kluczową rolę odgrywa w niej psychologia. Z tego względu w odróżnieniu od ASE (opartej na prakseologii i dedukcji) w metodologii stosuje się także badania empiryczne (głównie oparte na obserwacjach, sondażach czy ankietach). Głównym przedmiotem badań ekonomii behawioralnej jest badanie zachowań ludzi na rynku, które nie zawsze są w pełni racjonalne. Czyli dlaczego ludzie niekiedy podejmują działania dla nich niekorzystne, a wręcz stratne. Ekonomia behawioralna ma duże zastosowanie zarówno w biznesie, inwestowaniu, jak i w zwykłym codziennym życiu. 

 

Największym chyba osiągnięciem badań z dziedziny ekonomii behawioralnej jest teoria perspektywy:

https://pl.wikipedia.org/wiki/Teoria_perspektywy

 

Jest to teoria psychologiczna opisująca zachowania ludzi wobec ryzyka. Jest twórcami byli amerykański ekonomista i psycholog Daniel Kahneman oraz amerykańsko-izraelski psycholog Amos Tversky. Za teorię perspektywy Kahneman otrzymał nagrodę Nobla w dziedzinie ekonomii w 2002 r. (Tversky już nie żył). Wspólnie z Kahnemanem nagrodę Nobla dostał również Vernon Smith, również mający duży wkład w rozwój ekonomii behawioralnej i ekonomii eksperymentalnej. 

 

Teoria perspektywy obala teorię oczekiwanej użyteczności, dominującej do niedawna w głównym nurcie ekonomii, zakładająca racjonalność człowieka wobec decyzji. Np. Jeśli wolisz jabłko od banana, to będziesz też woleć 10-procentową szansę wygrania jabłka od 10-procentowej szansy wygrania banana. Problem w tym, że człowiek nie jest w pełni racjonalną istotą, wpływ na jego decyzje mają także subiektywne odczucia, emocje, awersja do ryzyka, czy błędy poznawcze i logiczne. Więc taki aksjomat racjonalności nie jest całkiem poprawny. Podważenie tej teorii to nie lada wyczyn, w końcu jej autorami byli tacy geniusze jak ekonomista Oskar Morgenstern oraz matematyk John von Neumann. 

 

Najważniejsze założenia teorii perspektywy:

1. Efekt pewności - polegający na tym, że preferowane są te prognozy, które dają pewny zysk, nawet jeśli alternatywna prognoza daje wyższy zysk oczekiwany (ale niepewny).

2. Efekt odbicia - polegający na tym, że inaczej traktowana jest prognoza strat niż prognoza zysków. W przypadku, gdy dostępne są jedynie prognozy przynoszące straty, uczestnicy badania poszukiwali ryzyka i wykazywali odwrotność efektu pewności.

3. Efekt izolacji - polega na tym, że ludzie upraszczają skomplikowane problemy skupiając się zwykle na tym, co różni dane alternatywy, a nie na tym co je łączy. Konsekwencją tego efektu jest fakt, że sposób sformułowania problemu wpływa na wybierane sposoby jego rozwiązania. W efekcie może powstać niespójność preferencji.

 

Pozostałe zagadnienie ekonomii behawioralnej i teorii perspektywy:

 

Efekt posiadania - ludzie zazwyczaj cenią wyżej rzeczy, które już posiadają. Np. człowiek kupuje bilet na wyprzedany koncert zespołu muzycznego za 200 dolarów. Ponieważ bardzo lubi ten zespół mógłby zapłacić za niego nawet 500 $. Ale gdyby ktoś chciał odkupić od niego bilet, prawdopodobnie zażądałby jeszcze więcej np. 3000 $. Minimalna cena sprzedaży jest więc wyższa niż maksymalna cena zakupu. Efekt posiadania nie odnosi się do dóbr, które traktujemy jako środek wymiany, rzadziej występuje on również u ludzi biednych. Ponieważ żyją oni poniżej swojego punktu odniesienia są zawsze stratni. Kiedy otrzymują niewielką kwotę, traktują ją jako zmniejszenie straty, a nie zysk.

 

Efekt utopionych kosztów - zjawisko polegające na tym, że ludzie maja skłonność do trzymania się wcześniej podjętych decyzji nawet w sytuacji, gdy okazały się one niekorzystne, jeśli tylko były związane z poniesieniem dużych kosztów lub ze znacznym wysiłkiem. Np. decydujemy się jechać do kina, w czasie śnieżycy, dlatego że wcześniej kupiliśmy bilet. To zjawisko również tłumaczy Panowie, dlaczego często zwlekamy z zakończeniem złego związku z kobietą, bo przecież tyle już w nią zainwestowaliśmy 

 

Niechęć do straty - tendencja do preferowania unikania strat nad zdobywanie zysków. Przykładowo gdy klient sieci telekomunikacyjnej zapłaci w jakimś miesiącu wyjątkowo wysoki rachunek, operator może przedstawić mu ofertę pakietową pozwalającą uniknąć takiego rachunku w przyszłości. W rzeczywistości nowa oferta może być dla klienta niekorzystna (jeśli wysoki rachunek był spowodowany czynnikami losowymi), ale dla uniknięcia potencjalnych przyszłych strat klient będzie nią zainteresowany. Niechęć do straty jednak nie zawsze jest całkowicie nieracjonalnym zachowaniem. Przykładowo gdy cały nasz majątek wynosi 1000 zł, zysk 1000 zł oznacza dla nas podwojenie tego majątku. Strata 1000 zł oznacza natomiast utratę wszystkiego, co mamy, w szczególności pozbawiając nas środków do życia. Dlatego uniknięcie tej straty może być znacznie ważniejsze niż potencjalne podwojenie naszego majątku.

 

Paradoks hazardzisty - błąd poznawczy i błąd logiczny polegający na traktowaniu niezależnych od siebie zdarzeń losowych jako zdarzeń zależnych.

 

Lepkość cen - jest zjawiskiem polegającym na opóźnionym dostosowywaniu się cen do sił podaży i popytu

 

Ekonomia behawioralna tłumaczy również np. popularność gry w Lotto, kiedy wygrana jest bardzo wysoka, ludzie są skłonni podjąć grę, pomimo że szansa na wygraną jest bardzo mała. Więcej tego typu zjawisk do poczytania poniżej:

http://asgaria.pl/ekonomiaspoleczna.html#Ekonomia_behawioralna

 

Pokrewnymi dziedzinami do ekonomii behawioralnej są:

-teoria decyzji

https://pl.wikipedia.org/wiki/Teoria_decyzji

-ekonomia eksperymentalna:

https://pl.wikipedia.org/wiki/Ekonomia_eksperymentalna

-ekonomia ewolucyjna:

https://pl.wikipedia.org/wiki/Ekonomia_ewolucyjna

-neuroekonomia:

https://pl.wikipedia.org/wiki/Neuroekonomia

[SledgeHammer]

@EnemyOfTheState nie wiem ile zarabiasz i mnie to nie interere.

Jednak wykładasz ekonomie z taka pasją , że nawet taki ekonomiczno - behawioralny cymbał jak Ja, lubi cię czytać.

Nawet więcej  - Ja to "chyba" rozumiem.

 

Widać, że kochasz swój zawód, dlatego wiem, że wielka kasa i uznanie przyjdzie z czasem, tak trzymaj.

 

Jednak Ja bym to tak nie zrobił, poniżej:

 

8 godzin temu, EnemyOfTheState napisał:

Efekt utopionych kosztów - zjawisko polegające na tym, że ludzie maja skłonność do trzymania się wcześniej podjętych decyzji nawet w sytuacji, gdy okazały się one niekorzystne, jeśli tylko były związane z poniesieniem dużych kosztów lub ze znacznym wysiłkiem. Np. decydujemy się jechać do kina, w czasie śnieżycy, dlatego że wcześniej kupiliśmy bilet. To zjawisko również tłumaczy Panowie, dlaczego często zwlekamy z zakończeniem złego związku z kobietą, bo przecież tyle już w nią zainwestowaliśmy 

 

Wysyłam, żonę razem z teściową do kina. Daje im auto z zepsutymi hamulcami, bez żadnych łańcuchów na koła, opony letnie - bez bieżnika.

Wcześniej obie ubezpieczam.

 

Ni jak mi tu nie pasuje "Efekt utopionych kosztów".

SH.

[GluX]

@EnemyOfTheState

Od siebie dodałbym bardzo dobrą, wręcz genialną pozycję z zakresu nawyków i opisana historia analityka behawioralnego, którego celem było odkrycie, kiedy kobieta zachodzi w ciążę - ponieważ wtedy są największe wydatki podczas całego życia - a przy tym kreuje się nawyk kupowania rzeczy w tej sieci przez członków rodziny. Najbardziej rozśmieszył mnie fakt, że analitycy w jednym przypadku wiedzieli szybciej o ciąży córki u pewnego gościa, niż sam ojciec.

 

[Enemy]

Dnia 2.10.2016 o 22:34, SledgeHammer napisał:

@EnemyOfTheState nie wiem ile zarabiasz i mnie to nie interere.

Jednak wykładasz ekonomie z taka pasją , że nawet taki ekonomiczno - behawioralny cymbał jak Ja, lubi cię czytać.

Nawet więcej  - Ja to "chyba" rozumiem.

 

Widać, że kochasz swój zawód, dlatego wiem, że wielka kasa i uznanie przyjdzie z czasem, tak trzymaj.

 

Jednak Ja bym to tak nie zrobił, poniżej:

 

 

Wysyłam, żonę razem z teściową do kina. Daje im auto z zepsutymi hamulcami, bez żadnych łańcuchów na koła, opony letnie - bez bieżnika.

Wcześniej obie ubezpieczam.

 

Ni jak mi tu nie pasuje "Efekt utopionych kosztów".

SH.

 

Nie jestem żonaty, a to automatycznie podnosi moje dochody XD. W ekonomii nazywa się to kosztem alternatywnym:

https://pl.wikipedia.org/wiki/Koszt_alternatywny 

 

Odświeżam wątek jako że niedawno kolejny ze znanych przedstawicieli ekonomii behawioralnej Richard Thaler został laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii:

http://www.newsweek.pl/biznes/gospodarka/nagrody-nobla-w-dziedzinie-ekonomii-2017-richard-h-thaler,artykuly,417168,1.html

 

Jako odtrutka na głupie komentarze zarówno od strony lewicy jak i libertarian polecam bardzo racjonalny komentarz Roberta Gwiazdowskiego: